Mükemmelliyetçilik Nedir?

Mükemmel olmakla takıntılı bir toplumda yaşıyoruz. Ebeveyn, öğrenci, çalışan veya sevgili olarak mükemmel olmamız bekleniyor. En iyi çalışan olmak, çok iyi vücuda sahip olmak hayranlık uyandıran ilişki kurmak için mücadele etmek zorundayız. En sıradan kurumların bile mükemmelin dışında olmaması bekleniyor. Yeterince iyi olmak iyi değil olarak görülüyor. Mükemmel olma arayışımızın birçok olumlu sonucu var, ama aynı zamanda zarar verebilir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar, her zaman mükemmelin peşinde koşmanın en iyi performans gösterenleri bile yeterince iyi olmadığını düşünmesine neden oluyor. Bu durum ciddi fiziksel ve ruhsal sağlık sorunlarına yol açabiliyor. Yapılan çalışmalar depresyon, yeme bozuklukları gibi ruhsal sorunlar ile mükemmelliyetçilik arasında ilişki olduğunu gösteriyor.

Mükemmelliyetçiliğin Nedenleri Nelerdir?

Mükemmelliyetçiliğin gelişmesine tek bir faktörün yol açtığını söyleyemeyiz. Ancak, özellikle ebeveyn tutumlarının önemli bir oynadığı görülmektedir. Örneğin, kendisi yüksek standartlara sahip ve çocuklarından da yüksek beklentileri olan ya da başarı odaklı ebeveyn tutumlarının önemli etkisi olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte, mizaç özellikleri, akran ilişkileri gibi faktörler de mükemmelliyetçi eğilimlerin gelişmesine katkı sağlayabilmektedir. Mükemmelliyetçi eğilimlerin son yıllarda gençler arasında önemli ölçüde arttığı görülmektedir.

Mükemmelliyetçiliğin Zararları Nelerdir?

Yüksek standartlara sahip olmak yanlış bir şey değildir. Ancak, bu standartlar çok yüksek olduğu zaman iş, okul, ilişkiler ve yaşamdan keyif almamızı engelleyebilir. Mükemmelliyetçilik kendinizi bir görev için çok fazla zaman ve çaba harcadıktan sonra yeterince iyi bir iş yapmamanız nedeniyle sürekli eleştiriyorsanız, kendinizi, sinirli, endişeli, kızgın ve hatta depresyonda hissetmenize neden olabilir. Mükemmelliyeçi ebeveyn tutumları da çocuk gelişimi üzerinde olumsuz etkiye sahip olabilmektedir. Ebeveynler ve çocuklar ile yapılan çalışmada, mükemmel bir anne ya da baba olmak için çabalayanların çoğu zaman kendileri için olduğu kadar çocuk için de sorun yaratabildiği görülmektedir. Uyumlu çocukların genellikle “yeterince iyi” ebeveynleri vardı. Aksine, çocuğun gelişmesi için yeterince sevgi ve destek sağladılar. Ancak, bu sevgi ve destek çocuğun istekleri ve arzularının sınırlarının olduğunu anlamayacak kadar değildi.

Mükemmelliyeçilikten Nasıl Kurtulunur

Mükemmelliyetçiliği olan kişilerde görülen işlevsiz düşünceler tedavide yeniden değerlendirilir. Örneğin, “Başkalarının yardımına ihtiyacım olması benim zayıf olduğum anlamına gelir.”, “Asla hata yapmamalıyım. ya da “Sorunları ortaya çıkmadan önce tahmin edebilmeliyim.” gibi. Tedavide işlevsiz olan mükemmelliyetçi düşünceleri değiştirerek, yerine daha gerçekçi düşünceler oluşturulması amaçlanır. Mükemmelliyetçi eğilimleri olan kişiler kendileri hakkında eleştirel oldukları için bu eğilimlerin üstesinden gelmenin en etkili yollarından birisi, öz eleştiri içeren ya da mükemmelliteçi düşünceleri daha gerçekçi ve yararlı düşüncelerle değiştirmektir. Örneğin, “Hata yapmam aptal ya da başarısız olduğum anlamına gelmez. Bu sadece herkes gibi olduğum, insan olduğum anlamına gelir. Herkes hata yapar.” gibi daha gerçekçi düşünceler.