Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), obsesyon ve kompulsiyonlardan meydana gelen bir ruhsal bozukluktur. Obsesyonlar, kişinin aklına istenmeden gelen ve çoğu insan için endişe veya sıkıntıya neden olan, tekrarlayan düşünceler, dürtüler veya görüntülerdir. Obsesyonlar halk arasında takıntı olarak da bilinir. OKB’ si olan bir kişi, takıntıların rahatsız edici etkisini ortadan kaldırmak veya azaltmak için tekrar eden davranışlar sergiler ve bunları yapamadığı zaman yoğun bir sıkıntı yaşar. OKB’li bireylerin yaşadıkları sıkıntı OKB şiddetine göre değişir, ancak tedavi edilmezse kişinin işte, okul, aile hayatını olumsuz etkileyebilir. 

OKB Kimlerde Görülür

OKB’nin yetişkinlerin hayatlarının bir döneminde yüzde 2’sinden fazlasını etkilediği tahmin edilmektedir ve soruna anksiyete bozuklukları, depresyon ve yeme bozuklukları da dahil olmak üzere diğer psikolojik sorunlar eşlik edebilir.  OKB yaşamın herhengi bir döneminde ortaya çıkabilmektedir. Ancak genellikle 18-24 yaş aralığında başladığı görülmektedir. Kadınlarda ve erkeklerde görülmek olasılığı hemen hemen eşittir.

OKB Belirtileri Nelerdir?

OKB tanı kriterlerine bakıldığında ilk olarak obsesyonların, kompulsiyonların ya da her ikisinin beraber var olması gerekmektedir. Diğer bir yandan, kişinin obsesyon ve kompulsiyonları için günde 1 saatten fazla zaman harcaması ya da belirgin bir sıkıntı yaşaması ya da işlevsellikte azalma yaşaması bulunmaktadır. OKB’si olan kişiler, takıntılı düşüncelerini görmezden gelmeye, bastırmaya veya farklı bir düşünce veya eylemle etkisiz hale getirmeye çalışır. Ancak bu yöntemler takıntılardan kurtulmaları için çoğu zaman işe yaramaz.

Kompulsiyonlar, takıntılara tepki olarak veya katı kurallara dayanarak kişinin yapmak zorunda hissettiği tekrar eden davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Anksiyeteyi  veya sıkıntıyı azaltmak ya da korkulan bir olayı  önlemek için bu tekrar eden davranışlar yapılır. Ancak bu davranışlar aşırıdır veya beklenen sonuçlara gerçekçi bir şekilde bağlı değildir.

OKB Tedavisi

OKB’nin tedavisinde psikoterapi, ilaç tedavisi ya da her ikisi birlikte kullanılabilmektedir. Hangi tedavinin uygulanacağı belirtilerin şiddetine, kişinin işlevselliğindeki bozulmalara göre değişebilmektedir. Ancak psikoterapi belirtileri kalıcı olarak ortadan kaldırmada etkili olduğu için, OKB tedavisinde psikoterapi mutlaka önerilmektedir. OKB tedavisinde bilişsel davranışçı terapinin oldukça etkili olduğu bilinmektedir. Bilişsel davranışçı terapide maruz bırakma ve tepki önleme terapinin önemli bileşenlerinden biridir. OKB çoğu zaman destek almadan, kendi kendine geçebilen bir ruhsal bozukluk değildir. Kişinin mesleki, sosyal ve aile yaşamını önemli derecede olumsuz etkileyebildiği için psikolojik destek almak oldukça önemlidir.